FIR DER GENEALOGISCH UMELDUNG vun den zwou illusoresche Perséinlechkeeten LY TOET an XA XE
Hits: 439
Associé Professer, Dokter fir Geschicht HUNG NGUYEN MANH
Nickname: E Gepäckpäerd am Universitéitsduerf
Pen Numm: Beetle
Xa Xe : Wann jidderee obstinéiert säi Chignon hält wéi Dir dann, verdammt et! All Barberer géife stierwen.
Ly Toet: Wann jiddereen en Hoer huet wéi däi, dann, och wann hien et net haltbar hält, all Barbers géif all datselwecht hongereg maachen.
(hautZäitschrëft Nummer 54 - Ngay Neen'[Ngày Nay] humoristesch Skizz - Sonndeg 11. Abrëll 1937 - P.209)
Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xa Xệ] sinn e Paart vun onperséinleche Personnagen. Si hunn ähnlech Charaktere awer si vu verschiddene Staturen: Xa Xe [Xa Xệ] ass geschmeidig (Bild gesinn), pot bellegert, mat engem baart ouni Kinn, an e Kapp sou knalleg wéi e Kokosnoss, deen nëmmen en eenzegaartege Spole Fréijoer Hoer drop huet.
Wat fir Ly Toet [Lý Toét], hien ass laang wéi e Kran an dënn wéi eng dréchen Schnouer, mat senge wéineg stéckege Baart a senger Knollen Knuewel wéi Chignon. All Kéier wann hien geet. Ly Toet [Lý Toét] mécht ëmmer en Nationalkostüm a bréngt ni seng Prabbelien matbréngen.
Satz: Ly Toet Ly Toet [Lý Toét] huet ëmmer en Nationalkostüm
an et bréngt nie seng Regenschirm matzebréngen
Satz : Xa Xe's [Xa Xệ] Figur extrahéiert aus Phong Hunn [Phong Hoa] (Manéieren a Douane) Zäitschrëft
- Ausgab Nr. 95 vum 27. Abrëll 1934 - Säit 1.
Xa Xe [Xa Xệ] (de Verkeefer froen): Hutt Dir eng een-Zännkamm ze verkafen? Ech hunn nëmmen een Hoer. (Extrait vum Today Magazin - Ausgab Nr 59 verëffentlecht de 16. Mee 1937 - Säit 331).
D'Lieser vun der Phong Hunn [Phong Hoa] (Manéieren a Douane) de wëchleche Magazin zu där Zäit huet ëmmer mat 2 Personnagen getraff, déi sou friddlech an houneg waren, an déi regelméisseg als zwee Gebärmutterbridder opgetaucht sinn, gebuer am Norden. De Phong Hunn [Phong Hoa] Wochenzeitung war e humoristescht Magazin, publizéiert vum Tu Luc Van Doan [Tự Lực Văn Đoàn] (Selwer ënnerstëtzt Literaresch Grupp). Méi spéit, wéi d'Wochzäitschrëft Phong Hunn [Phong Hoa] gouf de Ngay Neen [Ngày Neen] (De Magazin vun haut), hunn déi zwee genannte Personnagen nach ëmmer eng Haaptroll an deem zimmlech berühmten Magazin gespillt. Wéinst deem Fakt, a mat Bezuch op d'Existenz vun dësen zwou Haaptpersonnagen, sinn d'Lieser an och de Tu Luc Van Doan [Tự Lực Văn Đoàn] hätt e Feeler gemaach wann hien déi zwee Kënschtler bezunn hunn déi hinnen Papp hunn.
Also, wat wësse mir iwwer d'Curriculum vitae vun dësen zwou Personnagen? Sichen no hiren Originen schéngt eppes zimmlech interessant ze sinn.
Viru 70 Joer huet de Phong Hunn [Phong Hoa] Wochenzeitung hätt e Concours organiséiert fir komesch Skizzen zeechnen. Zu där Zäit, Autor But Son - Pen Numm vun Le Minh Duc [Lê Minh Đức] - Madame. Ai Lanet ass [Ai Lan] Brudder a Chefredakter vun engem bekannte satireschen Wochenzeitung am Süden, deen e ganz talentéierten Karikaturist war, hat eng Skizz an den Norden geschéckt fir un deem Concours matzemaachen (*). Dëse Sketch weist Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xa Xệ] op enger Wéckbréck stoen an ënner et fënnt een déi folgend Iwwerschrëft:
"Xa Xe [Xã Xệ]: Majo Bac Ly (Mr. Ly): Wa mir da matdeelen, da gëtt dat zwee kee Problem!"
___________
(*) Geméiss den TU KENH - Sollten mir d'Identitéiten vu Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xã Xệ] korrigéieren - Binh Minh [Bình Minh] (Down) Zeitung - Saigon Mau Than [Sài Gòn Mậu Thân] Fréijoer 1968 - S. 12 verkaaft.
De zimlech groussen Ënnerscheed tëscht de Gewiichter vun dësen zwou Perséinlechkeetskierper besteet de Comic an de Lait vun esou onschëlleger Natur an där Zäit. Wéi konnt dat gemeinsamt Gewiicht an zwee gedeelt ginn? De genannte Skizz hat deen éischte Präis gewonnen a gouf op der Phong Hoa's Virsäit publizéiert (mir ignoréieren d'Zuel vun där Ausgab). Vun där Zäit un ass d'Schicksal vun dësen zwee contrastéierenden Personnagen ganz anenee gebonnen - Ähnlech wéi de Comicfilm “Fetteg a mager“Aus Frankräich an eis Land an den 30er oder 40er bruecht. An och vun där Zäit un déi zwou Personnagen Ly [Ly] an Xa [Xã] gouf vum Tu Luc Van Doan ausgenotzt [Tự Lực Văn Đoàn] literaresche Grupp, an d'Kand "Xa Xe"[Xa Xệ] nodeems hien gebuer gouf säin Foster Elterendeel kritt amplaz vum eegene Papp säin Numm.
Als Spezialfäegkeet hunn eng Partie Lieser, déi e puer Rudimenten u Molereien hunn, och déi zwou ressourcehaft Perséinlechkeeten gepaff, wat de franséischen Orientalisten als Vertrieder vun de Vietnameseschen Awunner bezeechent.
De Witz vun där Zuel vun "amateur Moler”War op den originelle Spure vun den uewe genannte Personnagen zentréiert - zum Beispill hunn se de Kapp vun Xa Xe [Xa Xệ] an huet et ausgesinn wéi den Hënner vun engem Réischteren. An et war ganz witzeg wéi déi eenzeg Hoer op Xa Xeet ass [Xa Xệ] Kapp gesäit genau wéi de Schwäin vum Schwanz.
Méi spéit huet hien dat genannte Bild ze léinen, de Song [Seng] (Live) newpaper a fréier Saigon [Sài Gòn] hat eng Kéier Neiegkeeten ëffentlech verglach Mam Vanet ass [Tô Vân] Kapp mat den Hënner vum schéine Filmstar Tham Thuy Hang [Th Thm Thuý Hằng]. Dëse contrastesche Wee fir ze vergläichen gouf vum Dichter benotzt Tran Te Xuong [Trến Tế Xương]:
“Tren ghe ba Damm ngoi dit vit
Duoi san ong Cu ngong dau rong"
(Op hirem Sëtz huet d'franséisch Fra hir Enten Arsch opgehuewen.
Niewendrun am Haff huet de Lizenzgeber säi Draachekapp gekraazt).
- Hutt Dir e Schwäin gesinn zënter haut de Moie laanscht lafen?
- Nee, ech gesinn dech elo eréischt!
(Haut Magazin - Ausgab Nr. 58 - Mann a Affair - Sonndeg 9. Mee 1937 - Säit 305)
Moler Awer Jong [Botz Sinn] geholl Xa Xe [Xa Xệ] op den Hanoi fir d'Bekanntschaft mat ze maachen Ly Toet [Lý Toét], also wann een zréck an de Süden geruff gëtt, Xa Xe [Xa Xệ] geholl huet Ly Toet [Lý Toét] zesumme mat him. Aus dësem Grond Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xa Xệ] sinn op der Trao Phung [Trào Phúng] (Satiresch) Magazin an den Cuoi Xuan [Bäinumm Xuân] (Laachen am Fréijoer) Magazin, well se gewise ginn, souz op enger Matte a drénkt zesumme. Ly Toet [Lý Toét] huet e Patt fir erausbruecht Xa Xe [Xa Xệ] a recitéiert Tan Dann's [Tản Đà] Gedichter:
"Doi dang chan hey khong dang chan
Cat chen quynh rieng hoi ban tri am"
(Ass d'Liewen esou wearzeg oder net sou weart?
D 'Taass lecker Wäin erhéijen froen ech nëmmen mäi intime Frënd doriwwer).
Xa Xe [Xã Xệ]: Esou erfëllen mir eis Flicht
Ly Toet [Lý Toét]: An elo kënne mir Bestellungen un eis Juniors ginn.
(Extrait vum Today Magazine - Ausgab Nr. 60 publizéiert den 23. Mee 1937 - Säit 351).
D'Coupe Wäin gouf héich eropgeholl, an duerch d'Inattentioun huet sech erugewéckelt Xa Xeet ass [Xa Xệ] Kapp.
D'Silliness huet weiderhin déi zwou Personnagen begleet déi an den Zentrum gaange sinn an déi verursaacht hunn Ly Toet [Lý Toét] fir e Feeler ze maachen, wéi hien, no engem ausgeglachenem Mantellack mat e puer Haken aus der Dreckskëscht gesi hat, se viru Champignonen falsch gemaach hat a wollt se heem huelen fir als Titbits ze déngen.
Als speziell Feature existéiert e zimmlech vulgär komescht Bild, wat eng Szen weist an där Ly Toet [Lý Toét] fiert eng Fläsch laanscht fir Wäin ze kafen. Ënnerwee huet hien op eemol sech als Piss gefillt a war no enger passender Plaz no vir gekuckt, wéi hien sech mat engem "engagéiert keng Nahrung" Schëld fonnt huet. Hien huet dunn de Cap opgaang an an der Fläsch gepisst, wärend hie selwer geschwat huet: "Wéi kënne si mir verbidden: Ech pisséieren guer net falsch dobausse".
D'Iddie an d'Meenungen déi uewe genannt ginn, gehéieren dem Autor tu Kenh [Tou Kềnh], awer no eisem Berodung vun e puer anere Leit ass d'Versioun ganz anescht, well déi konsultéiert Leit mengen dat Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xa Xệ] goufe vum spéide berühmte Moler erstallt Nguyen Gia Tri (?) [Virnumm Gia Trí] déi seng Illustratioune mat Anagramme wéi Rigt oder GTri ënnerschriwwen hunn (vu sengem Numm Gia Tri [Gia Trí]).
Ënner den Illustratoren fir de Phong Hunn [Phong Hoa] Magazin, nieft Moler Nguyen Gia Tri [Virnumm Gia Trí], do waren och Moler An den Ngoc Van [Tô Ngọc Vân] déi seng Strofennimm ënnerschriwwen huet Ai Meng [Ái Mäi] an Zu Tu [Tô Tử], an en anere Moler dee ënnerschriwwen huet Dong Jong [Eng Sơn] - Pen Numm vum Schrëftsteller Nhat Linh [Net Linh]. Also, wéi eng Versioun ass déi genaust, a mir solle waarden op d'Meenungen vun Noriichten a literaresche Männer, déi sech mat dësen zwou witzege Perséinlechkeeten beschäftegen.
Nëmme mat eis selwer kënne triifelen - mat der Naivitéit latent an eis selwer an enger Situatioun an där eist Land verännert sech - weist dës Tatsaach eng Stäerkt aus, déi ass wéi eng geheim Selbstverteidegungswaff, déi mir hunn, wärend et Onglécker musse ginn, dat et erlaabt datt mir ni ënnergeet. Wärend nach eng Sich no engem bessere Verständnis vun den zwou Personnagen Ly Toet [Lý Toét] an Xa Xe [Xa Xệ], eis Intentioun ass net fir dës einfach an einfach Leit ze verleeden, mee mir zielen eigentlech de Deportement an d'Sprooch an den Toun vun doutwittege biergerlechen ze mimiéieren, déi léiere léieren a gentlemanly Manéier ze handelen.
Ly Toet [Lý Toét]: - Ass dat richteg, waart Dir schwammen ze léieren, léiert Dir richteg séier?
Xa Xe [Xã Xệ]: - Firwat?
Ly Toet [Lý Toét]: - Well Dir e Ballon-ähnleche Bauch hutt!
(Geméiss dem Today Magazine publizéiert am Joer 1936-1937 - Ausgab Nr 75 - Säit 718).
MÉI GESINN:
◊ Vietnamesesch Versioun: Ti tìm “GIA PHẢ” của hai nhân vật ảo LÝ TOÉT và XÃ XỆ